Hans Rikken is veertig jaar kunstenaar en viert dat met een jubileumtentoonstelling in de Der Aa-kerk in Groningen. Speciaal hiervoor maakte hij een imposant beeld, geïnspireerd op de zwarte reiger.

​

‘De black heron, ken je die?’’, vraagt Hans Rikken. ,,Dat is een Afrikaanse reiger, die op een bijzondere manier op vis jaagt: hij slaat heel snel zijn vleugels om zich heen, als een paraplu, waardoor er schaduw ontstaat. Met de kop onder die vleugels kan de vogel goed in het water kijken, zonder last te hebben van reflecties. Tegelijkertijd schrikken de visjes van die plotse beweging, en waar vluchten ze naar toe? Naar de schaduw! Zoek maar eens een filmpje op. Fascinerend.’’

​

Rikken vervolgt enthousiast: ,,Is het een slim beest? Is het evolutie? In ieder geval heeft die vogel een effectieve manier ‘uitgevonden’ om te vissen. Door die schaduw te creëren, kan hij iets zien wat hij daarvoor niet zag. Daar gaat het ook voor de kunstenaar om: iets (laten) zien, wat je eerst niet zag.’’

​

De zwarte reiger inspireerde hem tot een groot beeld, dat vanaf vrijdag de blikvanger is in de tentoonstelling Weet de zon van de schaduw . De titel lijkt een natuurfilosofisch vraagstuk. Want, gezien vanuit een lichtbron als de zon, zie je nergens schaduw. Als je niet weet dat iets bestaat, bestaat het dan ook niet? ,,Wij kennen bijvoorbeeld de dimensies van ruimte en tijd’’, redeneert Rikken verder. ,,Maar omdat we niet meer dimensies zien, zijn die er dan ook niet…?’’ Het laat het denkproces zien, waarmee hij tot een nieuw werk komt. Diepzinnig en speels tegelijk, met een toegankelijk beeld als eindresultaat. Rikken toont eerst een prototype waarbij hij van ‘veren’ een soort parasol maakte. Langzaam maar zeker evolueerde dat concept tot losse, gebogen vormen. ,,Het is veer en poot in één. En precies in balans.’’ Om de kromming te realiseren, greep hij terug naar de lamelleertechniek, die ook wel in de meubelindustrie of architectuur toegepast wordt. Hij bouwde zelf een mal, waarop hij de eikenhouten bogen van 5 meter kon buigen. Een enorme krachtsinspanning.

​

Nu staan 24 van deze bogen in een halve cirkel. Ze vormen samen een abstract verendek, als twee gesloten vleugels. ,,Het is een rustig beeld, maar toch zit er veel dynamiek in die bogen. Je kunt er ook doorheen lopen. Dan valt het ritme op, en de beweging. De afwerking is ruw. Het heeft iets stoers; de uitstraling van een schip. Zo kun je duidelijk zien hoe het gemaakt is. Hopelijk zie je er ook vooral het werkplezier aan af.’’

​

Dat werkplezier begon al ruim veertig jaar geleden, toen Hans Rikken (1956) aan de AKI in Enschede studeerde. Deze academie stond bekend als ‘experimenteel’. ,,Ik had ook gewoon elke week tekenles, hoor. Maar tegelijkertijd was het heel vrij en werd het gestimuleerd je eigen weg te zoeken. Ik had les van onder anderen Pearl Perlmuter. Zij nam ons mee naar volkenkundige musea. Daar leerde je bijvoorbeeld, dat eskimo’s botjes bewerkten, terwijl men in Indonesië de tijd had om in hardhout prachtige versieringen te maken. Zodoende kwamen we in aanraking met allerlei uiteenlopende materialen. Ik heb in Enschede echt goed leren tekenen en goed leren kijken. Als ik iets wil maken, zoek ik er zelf de techniek bij. Dat proces is een groot deel van de lol.’’

​

Rikken heeft sinds de jaren tachtig talloze beelden in opdracht gemaakt, overal in het land. In de noordelijke regio zijn onder meer de Werkmanbrug in de Soendavijver in Groningen bekend, en de driedelige installatie Van trein naar plein in Veendam. ,,Wist je dat het veen daar wel 4 meter is afgegraven? In andere plaatsen vind je in de grond resten van eerdere bewoning en voorouders. Hier is de geschiedenis juist boven je, en die is verdwenen. Dat laat ik met dat kunstwerk zien.’’

​

Voorbeelden van zulke projecten worden ook getoond in de jubileumexpositie. In de rondgang om het koor van de Der Aa-kerk komen verschillende andere beelden, die Rikken in de afgelopen veertig jaar heeft gemaakt. ,,Samen vertellen ze het verhaal, hoe een beeldhouwer werkt. Of in ieder geval, hoe ík werk.’’

​

Het idee voor deze tentoonstelling ontstond twee jaar geleden. Toen gaf zijn galerie – de gerenommeerde galerie Bianca Landgraaf in Laren – aan te gaan stoppen. ,,Zij heeft mijn werk op vele kunstbeurzen gepresenteerd. Maar vanwege haar leeftijd wilde ze ophouden. Toen dacht ik: zoek ik een nieuwe galerie, of ga ik het anders doen? Ik wilde een bijzondere show, op een mooie locatie. Het is de Aa-kerk geworden: een prachtige plek, en een mooie markering van veertig jaar kunstenaarschap. Een cadeautje voor mezelf en voor de bezoekers.’’

​